Władza rodzicielska po nowemu
29 sierpnia 2015 r. weszła w życie ustawa nowelizująca przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej: kro) w zakresie regulowania władzy rodzicielskiej po rozwodzie i w przypadku rozłączenia rodziców oraz dotyczącym wykonywania kontaktów z dzieckiem. Jak będzie wyglądała władza rodzicielska po nowemu?
Dotychczasowe regulacje – wspólna władza tylko gdy wspólna na to zgoda
Do czasu zmiany sąd – w braku porozumienia rodziców o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej – był zobowiązany do ograniczenia władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców. Taka sytuacja miała miejsce zarówno w przypadku orzekania wyroku rozwodowego, którego rozstrzygnięcie o władzy rodzicielskiej jest jednym z obligatoryjnych elementów (art. 58 § 1 i 1a dawnego kro), jak i w przypadku orzekania w sprawach rodziców żyjących w rozłączeniu (art. 107 dawnego kro).
Takie rozwiązanie było powszechnie krytykowane. Częstokroć prowadziło do sytuacji, w których ograniczano władzę rodzicielską jednemu z rodziców mimo iż nie zachodził po jego stronie brak kwalifikacji do jej sprawowania. Ponadto dodatkowo konfliktowało rodziców, co wcale nie służyło dobru dziecka.
Z krytyką spotykały się także rozwiązania nakazujące sądowi we wskazanych wyżej przypadkach rozstrzyganie o kontaktach z dzieckiem. Nie miało znaczenia, czy rodzice porozumieli się w tym zakresie i czy zgłaszali potrzebę regulowania kontaktów.
Po zmianach – priorytet opieki na zasadach określonych przez rodziców
Zgodnie z już obowiązującym stanem prawnym rozwiedzeni lub żyjący w rozłączeniu rodzice mają prawo do równorzędnej obecności w życiu dziecka.
Przede wszystkim o sposobie wykonywania władzy rodzicielskiej, jak i wykonywania kontaktów, zarówno w przypadku rozwodu, jak i pozostawania przez rodziców w rozłączeniu, w pierwszej kolejności decydują teraz sami rodzice. Instrumentem wyrażenia ich woli w tym zakresie jest pisemne porozumienie (art. 58 § 1 kro, art. 107 § 1 kro).
Co istotne, w braku owego porozumienia lub gdy nie będzie ono zgodne z dobrem dziecka, sąd mając na uwadze całokształt danej sytuacji i stosunków rodziców z dzieckiem, może pozostawić pełną władzę rodzicielską obojgu rodzicom. Oznacza to, że ograniczenie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców jest teraz ostatecznością (art. 58 § 1a kro, art. 107 § 2 kro).
Ponadto obecnie sąd nie musi już orzekać o utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem, o ile rodzice złożą w tym zakresie zgodny wniosek (art. 58 § 1b kro, art. 107 § kro).
Zmiany w postępowaniach w sprawach ze stosunków między rodzicami a dziećmi
Konsekwencją omówionych zmian wprowadzonych na gruncie Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego jest ujednolicenie składów sędziowskich w sprawach o pozbawienie władzy rodzicielskiej oraz o utrzymywanie kontaktów z dzieckiem (zmiana art. 509 Kodeksu postępowania cywilnego). Takie rozwiązanie umożliwia, w wypadku gdy rodzice żyją w rozłączeniu, rozpoznanie tych spraw łącznie. Zapobiega to dublowaniu czynności procesowych i dodatkowemu zaognianiu stosunków między rodzicami, jak to bywało często do tej pory.
źródło: ustawa z dnia 25 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz ustawy Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. 2015 poz. 1062); uzasadnienie do projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz ustawy Kodeks postępowania cywilnego (Druk nr 3104);
Wybrane bieżące orzecznictwo
Prawo oświatowe: jeśli gmina zdecyduje się na udzielenie dotacji celowej na żłobek, to nie może jej ograniczać tylko do określonej kategorii dzieci.
Zgodnie z obowiązującym prawem, gmina ma możliwość przyznania dotacji celowej na żłobek (art. 60 ust. 1 ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3). W ocenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie, „określenie „każde dziecko” zawarte w art. 60 ust. 1 ustawy o opiece nad dziećmi do lat 3, nie może być w żaden sposób zawężane, a zatem jakiekolwiek różnicowanie dzieci pod względem ich miejsca zamieszkania, faktycznej ilości dni, w których przebywają w placówce, albo uzależnianie dotacji od tego, czy jest to dziecko opiekunów pracujących, czy też nie – jest całkowicie nieuprawnione”.
Oznacza to, że ograniczenie dotacji celowej przez gminę do określonej kategorii dzieci jest niezgodne z prawem.
Wyrok jest nieprawomocny.
źródło: ustawa z 04.02.2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (tj. Dz.U. 2013 poz.1457); wyrok WSA w Krakowie z 10.03.2015 r. (sygnatura akt: I SA/Kr 2012/14)
Opracowanie: Ewa Koper – adwokat
Pobierz Newsletter: 15_07_Koper_Newsletter
