Przedawnienie wykonania środków karnych, przepadku oraz środków kompensacyjnych
Termin przedawnienia wykonania środków karnych
Zgodnie z treścią art. 103 § 1 kodeksu karnego, nie można wykonać kary, jeżeli od uprawomocnienia się wyroku skazującego upłynęło lat:
1) 30 – w razie skazania na karę pozbawienia wolności przekraczającą 5 lat albo karę surowszą;
W myśl paragrafu drugiego przywołanego przepisu, przepis § 1 pkt 3 stosuje się odpowiednio do środków karnych, środków kompensacyjnych oraz przepadku. Oznacza to, że termin przedawnienia wykonania tych instrumentów prawnych wynosi 10 lat. Wskazany termin przedawnienia dotyczy więc m.in. obowiązku naprawienia szkody oraz zadośćuczynienia za krzywdę.
Przerwa i zawieszenie przedawnienia wykonania środków karnych
W doktrynie przyjmuje się, że bieg przedawnienia wykonania środków kompensacyjnych nie może zostać przerwany przez podjęcie stosownych czynności egzekucyjnych przez pokrzywdzonego, jak to ma miejsce w procedurze cywilnej.
Pamiętać jednak należy, że możliwe jest zawieszenie terminu przedawnienia wykonania wyżej wymienionych instrumentów prawnych. Sytuacja taka może powstać w przypadku, w którym zawieszono postępowanie wykonawcze, a skazany uchyla się od wykonania kary. Bieg przedawnienia jest też wstrzymany na czas wykonywania m.in. kary pozbawienia wolności, zastępczej kary pozbawienia wolności, kary aresztu lub zastępczej kary aresztu w tej samej lub innej sprawie.
Wstrzymanie biegu przedawnienia z uwagi na COVID-19
Nadto, aktualnie wstrzymanie przedawnienia wykonania środków karnych, kompensacyjnych oraz przepadku wynika z przepisów uchwalonych w związku z ogłoszeniem pandemii COVID. Jak stanowi ustawa o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, oraz w okresie 6 miesięcy po ich odwołaniu nie biegnie przedawnienie karalności czynu oraz przedawnienie wykonania kary w sprawach o przestępstwa i przestępstwa skarbowe.
Wyżej wymieniony przepis znajduje zastosowanie do środków karnych, kompensacyjnych oraz przepadku. „Skoro przepis art. 103 § 2 k.k. wyraźnie odsyła, w zakresie stosowania w odniesieniu do środków karnych, środków kompensacyjnych i przepadku, do aktualnie istniejących instytucji przedawnienia wykonania kary, które zgrupowano także w § 1 pkt 3 k.k. art. 103 k.k., to należy przyjąć, że do przedawnienia wykonania wymienionych w nim środków znajdują zastosowanie właśnie te instytucje przedawnienia wykonania kary, w kształcie obowiązującym w czasie orzekania.” – tak Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 9 listopada 2021 r. w sprawie o sygnaturze I KZ 47/21.