Zmiany w systemie dozoru elektronicznego
1 stycznia br. weszły w życie daleko idące zmiany dotyczące wykonywania kary pozbawienia wolności. Zgodnie z założeniami projektodawców, wprowadzone do kodeksu karnego wykonawczego nowe rozwiązania usprawnią postępowania w przedmiocie udzielenia skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego. Efekt ten ma być osiągnięty m.in. poprzez przyspieszenie procedur
związanych z rozpoznawaniem wniosków o udzielenie zezwolenia na odbycie kary w SDE.
Dozór elektroniczny także dla skazanych na 3 lata pozbawienia wolności
Dotychczas o zezwolenie na odbycie kary w systemie dozoru elektronicznego mogła ubiegać się osoba skazana na karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą jednego roku i 6 miesięcy. Aktualnie (art. 43la § 1 pkt 1 k.k.w.) wnioski o SDE. może składać także skazany na karę pozbawienia wolności w wymiarze niższym niż 3 lata i któremu do odbycia w zakładzie karnym pozostała część tej kary w wymiarze nie większym niż 6 miesięcy, a nie zachodzą warunki przewidziane w art. 64 § 2 k.k. (tzw. multirecydywa). Udzielenie zezwolenia na SDE wystąpi także w sytuacji, kiedy skazany ma kolejno do odbycia dwie lub więcej niepodlegających łączeniu kar pozbawienia wolności, których suma nie przekracza 3 lat, zaś skazanemu pozostało z niej do odbycia nie więcej niż 6 miesięcy. Warunkiem udzielenia zezwolenia jest to, aby żadna z niepodlegających łączeniu sankcji nie została orzeczona za przestępstwo popełnione w warunkach recydywy wielokrotnej (art. 43la § 6 k.k.w.).
Domniemanie, że dozór elektroniczny nie stoi na przeszkodzie osiągnięciu celom kary
Zgodnie z nowymi przepisami skazany może uzyskać zezwolenie na odbywanie kary pozbawienia w systemie dozoru elektronicznego, jeżeli odbywaniu tej we wskazanym systemie nie stoją na przeszkodzie szczególne względy wskazujące, że w razie odbycia kary w tym systemie nie zostaną osiągnięte cele kary. Oznacza to, że organ penitencjarny, odmawiający zezwolenia na odbycie kary w SDE, jest zobowiązany do wskazania i uzasadnienia przyczyn takiej odmowy. Jest to rozwiązanie przeciwne do poprzedniego, w którym to skazany musiał wykazać, że cele kary, pomimo zastosowania SDE zostaną osiągnięte (art. 43la § 1 pkt 2 k.k.w.).
Nowe kompetencje komisji penitencjarnych
Dotychczas organem udzielającym zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego był sąd penitencjarny. Z początkiem 2023 ograniczone kompetencje w tym zakresie zostały przyznane komisjom penitencjarnym. W myśl art. 43lla k.k.w., komisja penitencjarna może udzielić skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, jeżeli zostaną
spełnione łącznie następujące warunki:
1) wobec skazanego orzeczono karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą 4 miesięcy, a nie zachodzą warunki multirecydywy;
2) skazany rozpoczął już odbywanie kary w zakładzie karnym;
3) odbywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie stoją na przeszkodzie szczególne względy wskazujące, że w razie odbycia kary w tym systemie nie zostaną osiągnięte cele kary;
4) za udzieleniem zezwolenia przemawiają dotychczasowa postawa i zachowanie skazanego w trakcie odbywania kary pozbawienia wolności;
5) skazany posiada określone miejsce stałego pobytu;
6) osoby pełnoletnie zamieszkujące wspólnie ze skazanym wyraziły zgodę na odbywanie przez skazanego kary w miejscu ich zamieszkania;
7) odbywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie stoją na przeszkodzie warunki techniczne.
Wykonalność postanowienia o udzieleniu SDE
Co do zasady decyzja o udzieleniu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w SDE staje się wykonalna z chwilą jej wydania. Wyjątkiem jest sytuacja, w której prokurator przed zakończeniem posiedzenia oświadczy, że sprzeciwia się udzieleniu skazanemu takiego zezwolenia. W takim wypadku decyzja staje się wykonalna z chwilą jej uprawomocnienia (art. 43lj § 1a k.k.w.).
źródło: ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy
Opracowanie: adw. Ewa Koper
