
Istotne sprawy dziecka – kto o nich rozstrzyga?
Zasada wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej przez równouprawnionych rodziców
Jakkolwiek nadal można spotkać się z przekonaniem, że „mama ma więcej praw do dziecka niż tata”, to kodeks rodzinny i opiekuńczy niezmiennie od 1964 r. stanowi, że jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, każde z nich jest obowiązane i uprawnione do jej wykonywania. Oznacza to ni mniej, ni więcej, że każdy z rodziców ma takie same obowiązki i uprawnienia w zakresie władzy rodzicielskiej. Każdy z nich może działać samodzielnie. A co, gdy chodzi o istotne sprawy dziecka?
Obowiązek współdziałania rodziców w istotnych sprawach dziecka
Wyjątkiem ograniczającym zasadę samodzielności wykonywania władzy rodzicielskiej przez każdego z rodziców jest obowiązek współdziałania w istotnych sprawach dziecka. Przepisy nie precyzują, jakie sprawy należy do tej kategorii zaliczać, przykłady takich spraw znajdziemy jednak w orzeczeniach sądów oraz wypowiedziach znawców prawa. Nie budzi wśród nich wątpliwości, że istotną sprawą dziecka jest np.: wybór szkoły, sposobu leczenia, czy miejsca pobytu dziecka. Również wyjazd zagraniczny dziecka w celu spędzenia tam wakacji został uznany przez Sąd Najwyższy za należący do katalogu istotnych spraw dziecka, w związku z czym wyjazd taki wymaga zgody obojga rodziców. W orzecznictwie można spotkać także, jako przykład istotnej sprawy dziecka, rozstrzygnięcie dotyczące organizacji przyjęcia komunijnego.
Brak porozumienia rodziców w istotnych sprawach dziecka
W braku porozumienia rodziców, o istotnych kwestiach dziecka rozstrzyga sąd opiekuńczy. Oznacza to, że rodzic nie może w takich sprawach działać na „własną rękę”. Nie może samowolnie podejmować decyzji. Należy pamiętać, że naruszenie przez jednego rodzica obowiązku współdecydowania z drugim, jest przejawem niewłaściwego wykonywania władzy rodzicielskiej. W orzecznictwie zaś wyrażono krytyczne poglądy, wobec dopuszczania się przez rodzica zachowań będących przejawem nadużywania władzy rodzicielskiej. Takie zachowania mogą skutkować ograniczeniem wykonywania tej władzy, a w skrajnych przypadkach – nawet pozbawieniem jej. Najczęściej takie decyzje sądowe znajdują wsparcie w opiniach OZSS.
Jaki sąd rozstrzygnie spór w istotnych sprawach dziecka?
W związku z powyższym, każdy rodzic zainteresowany rozstrzygnięciem istotnych spraw dziecka może do sądu złożyć stosowny wniosek. We wniosku należy domagać się przeprowadzenie postępowania w danej sprawie i wydanie stosownej decyzji. Kto rozstrzyga o istotnych sprawach dziecka? Co do zasady sądem rozpoznającym wniosek będzie sąd rejonowy właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka.
Rozstrzygnięcie istotnej sprawy dziecka powinno nastąpić w innym trybie, kiedy między rodzicami toczy się sprawa o rozwód. W tym wypadku należy przyjąć, że spór między rodzicami powinien rozstrzygać sąd, przed którym toczy się sprawa rozwodowa. Rodzic winien złożyć do tej sprawy wniosek o udzielenie zabezpieczenia postępowania właśnie poprzez rozstrzygnięcie istotnej sprawy dziecka.
Powyższa właściwość sądu rozwodowego do rozstrzygnięcia istotnej sprawy dziecka wynika z przepisów kodeksu postępowania cywilnego. Zgodnie z przepisami, w czasie sprawy o rozwód nie może być wszczęte odrębne postępowanie dotyczące władzy rodzicielskiej. Słusznie wyjaśnił to Sąd Okręgowy w Siedlcach w postanowieniu z 20 czerwca 2020 r. w sprawie II Ca 630/20. Sąd wskazał, że „rozstrzyganie o istotnych sprawach dziecka, jako wpisujące się w istotę wykonywania władzy rodzicielskiej, winno nastąpić tylko i wyłącznie na podstawie przepisów o postępowaniu zabezpieczającym w toku postępowania w sprawie o rozwód.”
opracowała: adw. Ewa Koper
źródło grafiki: pexels.com