Konfiskata pojazdu za jazdę po alkoholu
14 marca 2024 r. wchodzą w życie przepisy umożliwiające konfiskatę samochodów nietrzeźwym kierowcom, a to na mocy ustawy z dnia 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw. Nowe przepisy – jak wskazał projektodawca – mają na celu zwiększenie bezpieczeństwa na drogach. Konstytucyjność tych prawnych rozwiązań budzi jednak poważne konsekwencje. Dość tylko wskazać, że wartość konfiskowanego auta wcale nie musi pozostawać w korelacji z wielkością stworzonego na drodze niebezpieczeństwa.
W jakich sytuacjach Sąd orzeknie przepadek pojazdu?
Przesłanki konfiskaty samochodu zostały uregulowane w art. 44b, 178 i 178a kodeksu karnego. Pierwszy z wymienionych przepisów stanowi, kiedy sąd ma obowiązek orzec przepadek pojazdu mechanicznego.
Przypadki obligatoryjnej konfiskaty samochodu obejmują następujące sytuacje:
- prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego,
- jeżeli zawartość alkoholu w organizmie sprawcy nie była niższa niż 1,5 promila we krwi lub 0,75 mg/dm3 w wydychanym powietrzu albo prowadziła do takiego stężenia.
oraz
- sprowadzenie katastrofy w ruchu lądowym zagrażającej życiu lub zdrowiu wielu osób albo
- sprowadzenie katastrofy w ruchu lądowym zagrażającej mieniu w wielkich rozmiarach albo
- sprowadzenia niebezpieczeństwa sprowadzenia w/w katastrof,
- sprowadzenie katastrofy w ruchu lądowym, której następstwem jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób,
- naruszenie zasad bezpieczeństwa w ruchu lądowym, powodujące wypadek, którego konsekwencją jest średni lub ciężki uszczerbek na zdrowiu albo śmierć innej osoby
- jeżeli zawartość alkoholu w organizmie sprawcy była wyższa niż 1 promil we krwi lub 0,5 mg/dm3 w wydychanym powietrzu albo prowadziła do takiego stężenia.
W przypadku, gdy zawartość alkoholu w organizmie sprawcy będzie niższa niż wskazano wyżej, orzeczenie przepadku samochodu nie będzie obowiązkowe.
Tymczasowe zajęcie pojazdu przez Policję
Ustawa nowelizująca wprowadza także przepis pozwalający na dokonanie tymczasowego zajęcia pojazdu przez Policję. Ma to miejsce w razie popełnienia przestępstwa, za które orzeka się przepadek pojazdu mechanicznego prowadzonego przez sprawcę w czasie popełnienia tego przestępstwa.
Kiedy sąd nie orzeknie przepadku pojazdu mechanicznego?
W niektórych przypadkach, mimo popełnienia wyżej wymienionych przestępstw, sąd nie orzeknie przepadku pojazdu. Takie rozwiązanie będzie miało miejsce, gdy:
- orzeczenie przepadku samochodu będzie niemożliwe lub niecelowe z uwagi na jego zbycie, utratę, zniszczenie lub znaczne uszkodzenie;
- pojazd w czasie popełnienia przestępstwa nie stanowił wyłącznej własności sprawcy,
- sprawca prowadził niestanowiący jego własności samochód wykonując czynności zawodowe lub służbowe.
Jeśli nie przepadek samochodu, to co?
W pierwszych dwóch opisanych wyżej sytuacjach, zamiast przepadku pojazdu sąd orzeknie przepadek jego równowartości. W jaki sposób sąd ją ustali? Poprzez uznanie, że jest nią wartość pojazdu określona w polisie ubezpieczeniowej na rok, w którym popełniono przestępstwo. W braku polisy, sąd orzeknie przepadek wartości rynkowej pojazdu. Sąd uwzględni markę, model, rok produkcji, typ nadwozia, rodzaj napędu i silnika, pojemność lub moc silnika oraz przybliżony przebieg pojazdu.
Powołanie biegłego, który oszacuje wartość pojazdu, będzie wyjątkiem od opisanej wyżej zasady. Sąd sięgnie po opinie, jeżeli ustalenie średniej wartości rynkowej pojazdu mechanicznego odpowiadającego pojazdowi prowadzonemu przez sprawcę przez sąd nie będzie możliwe ze względu na szczególne cechy tego pojazdu.
W ostatnim ze wskazanych przypadków ustawodawca przewidział – w miejsce przepadku pojazdu bądź jego równowartości – orzeczenie przez sąd nawiązki. Minimalna wysokość nawiązki wynosi 5000 złotych. Orzeka się ją na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.
opracowała: adw. Ewa Koper
źródło grafiki: pexels.com
