Pokrzywdzeni przestępstwem znęcania się
Formy przemocy
Znęcanie się nad inną osobą może przybierać różne formy. Kiedyś mówiło się tylko o przemocy fizycznej. Od dłuższego czasu zwraca się uwagę także na przemoc psychiczną, a w jej ramach np. na ekonomiczną. Niezależnie od tego, czy sprawca stosuje jedną, czy też wszystkie formy przemocy – każda z nich jest niedozwolona.
Odpowiedzialność karna za znęcanie się
Kodeks karny przewiduje odpowiedzialność karną za znęcanie się nad innymi, konkretnie wskazanymi osobami. Po pierwsze karze pozbawienia wolności do lat 5 podlega ten, kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy.
Znęcanie się nad osobą najbliższą – czyli kim?
Intuicyjne rozumienie pojęcia „osoba najbliższa” niekoniecznie musi pokrywać się z tym, kogo za taką osobę uważa prawo. W myśl przepisów za osobę najbliższą uważany jest np. małżonek sprawcy, jego rodzice, dziadkowie, dzieci (także adoptowane), wnuki, rodzeństwo, a także teściowie, czy rodzeństwo małżonka.
Krąg osób najbliższych dopełnia „osoba pozostająca we wspólnym pożyciu”. Kiedyś za takie osoby uważano wyłącznie konkubentów. Aktualnie pojęcie to rozumie się znacznie szerzej. W uchwale I KZP 20/15 Sąd Najwyższy wyjaśnił, że „zwrot „osoba pozostająca we wspólnym pożyciu” określa osobę, która pozostaje z inną osobą w takiej relacji faktycznej, w której pomiędzy nimi istnieją jednocześnie więzi duchowe (emocjonalne), fizyczne oraz gospodarcze (wspólne gospodarstwo domowe)”. Najbliższymi dla siebie są więc osoby, które co do zasady razem prowadzą wspólne gospodarstwo domowe, żyją ze sobą i łączy ich więź psychiczna. Osoby najbliższe nie muszą być odmiennej płci.
Stosunek zależności między ofiarą, a sprawcą przemocy
Z kolei pozostawanie w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy to sytuacja, w której osoba pokrzywdzona znosi znęcanie się nad nią, aby nie uległy pogorszeniu jej dotychczasowe warunki życia. Może tu więc chodzić o obawę przed utratą pracy, środków do życia, czy nawet relacji ze sprawcą. Stosunek zależności może wynikać z różnych źródeł: z mocy prawa, z umowy, a także z określonej sytuacji faktycznej, w której sprawca znęcania ma nad ofiarą przewagę fizyczną, finansową lub psychiczną.
Jak dowieść, że doszło do przestępstwa znęcania?
Przestępstwo znęcania się jest ścigane z oskarżenia publicznego. To znaczy, że to prokurator ma dowieść przed sądem, że oskarżony znęcał się nad inną osobą. Ponieważ zazwyczaj znęcanie się dzieje się „za zamkniętymi” drzwiami, wykazanie, że doszło do znęcania nie zawsze jest łatwe. Czasem o stosowaniu przemocy wie dużo osób: rodzina, sąsiedzi, koledzy z pracy. Bywa jednak i tak, że ofiara jest zarazem jedynym świadkiem przestępstwa i wtedy jej przesłuchanie ma charakter kluczowy dla sprawy. W takich i tym podobnych przypadkach warto rozważyć skorzystanie z pomocy adwokata, który pomoże pokrzywdzonemu, np. w złożeniu zeznań, czy uzyskaniu odszkodowania (zadośćuczynienia) za doznane krzywdy. Taki pełnomocnik pełni jednocześnie funkcję dodatkowego oskarżyciela w sprawie, może więc zgłaszać wnioski dowodowe i brać aktywny udział w procesie, zdejmując z ofiary ewentualny ciężar zadawania pytań sprawcy znęcania.
źródło grafiki: pixabay.com
